Η τεχνολογία, και δη η στρατιωτική, είναι βασικός συντελεστής ισχύος ενός κράτους και ενός έθνους και, κυρίως, εκείνων που είτε δίνουν μάχη επιβίωσης είτε υιοθετούν επεκτατική πολιτική στη βάση της ανάδειξης και εμπέδωσής τους ως περιφερειακών δυνάμεων παγκοσμίων διαστάσεων. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει η Τουρκία. Σε αντίθεση με την Αθήνα και τη Λευκωσία, η Άγκυρα έχει αντιληφθεί τη σημασία της τεχνολογίας και της ισχύος. Ως εκ τούτου, η τουρκική πολεμική βιομηχανία ανοίγει τα φτερά της και εξελίσσεται, εκτός των άλλων, σε έναν επενδυτικό σχεδιασμό, που επηρεάζει τα ισοζύγια δυνάμεων και τις σχέσεις τόσο με την ΕΕ, μέσω ΝΑΤΟ, όσο και με ισχυρά κράτη του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου. Εννοείται ότι αυτό συμβαίνει στις σχέσεις της Άγκυρας με την Αθήνα και τη Λευκωσία.
Τα «τρελά» νούμερα από τις εξαγωγές τουρκικών οπλικών συστημάτων
Πώς σχετίζεται η ισχύς της Άγκυρας με την ασφάλεια της ΕΕ και το Κυπριακό
Το μοντέλο της Αμμοχώστου και η βοήθεια στους Τ/κ μέσω Βρυξελλών
Τρελά νούμερα…
Σύμφωνα με τα επίσημα τουρκικά στοιχεία και με δηλώσεις του ιδίου του Ταγίπ Ερντογάν, όταν ανέλαβε την Προεδρία το 2003, η Τουρκία ήταν εμπλεκόμενη σε 62 στρατιωτικά προγράμματα, ενώ σήμερα έχει φτάσει τα 750. Τότε, οι επενδύσεις στον αμυντικό τομέα ήταν της τάξης των 6,6 δις δολαρίων, ενώ σήμερα έχουν αγγίξει τα 66,6 δις δολάρια. Για το 2023 οι αμυντικές δαπάνες -όπως τις εμφανίζει η τουρκική κυβέρνηση πρόκειται για επενδύσεις- θα φτάσουν στα 115 δις δολάρια και αναμένεται να «τρέξουν» προγράμματα αξίας 75 δις δολαρίων. Το γεγονός αυτό προσδίδει στην Τουρκία εξωτερική αμυντική απεξάρτηση της τάξης του 75% με 80%, ενώ όταν είχε βάλει μπρος ο Τούρκος Πρόεδρος για την αναβάθμιση της πολεμικής του βιομηχανίας η απεξάρτηση ήταν στο 20%. Εκ των πραγμάτων, τι σημαίνει αυτή η διαδικασία, όπως και άλλες πολιτικές τις οποίες υιοθετεί; Προσφέρουν μεγαλύτερο δείκτη εθνικής ανεξαρτησίας και ευχέρεια καθορισμού του εθνικού συμφέροντος και του στρατηγικού στόχου, ισορροπώντας μεταξύ της Ρωσίας από τη μια και της Δύσης, δηλαδή των ΗΠΑ και της ΕΕ, από την άλλη, στη λογική του εκκρεμούς. Δηλαδή, όταν δεν μου κάνουν τα χατίρια οι μεν στρέφομαι προς τους δε, ανεξαρτήτως εάν είμαι ή όχι μέλος του ΝΑΤΟ ή υποψήφιο για ένταξη κράτος στην ΕΕ.
Μενού οπλικών συστημάτων
Πέραν των Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών, στα οποία η Τουρκία σαρώνει διεθνώς με τις πωλήσεις τους, που έφθασαν το 2022 σε ποσό ρεκόρ της τάξης των 4,4 δις δολαρίων, εμφανίζει πρόσθετα τους εξής επενδυτικούς τομείς είτε για δικές της ανάγκες είτε ακόμη και για πωλήσεις κατά την πενταετία 2023-2028:
- Στρατιωτικά αεροσκάφη σταθερής πτέρυγας
- Ναυτικά Πλοία και δη Επιφανείας (περιπολικά, κορβέτες, φρεγάτες)
- Επιθετικά και μεταφορικά Ελικόπτερα
- Χερσαία ειδικοποιημένα οχήματα, αναβαθμίσεις αρμάτων μάχης και Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης
- Παραγωγή άρματος μάχης
- Μη επανδρωμένα οχήματα μάχης
- Τεθωρακισμένα φορείς αντιαρματικών κατευθυνόμενων βλημάτων
- Πυραύλους και συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας μικρού και μέσου κυρίως βεληνεκούς
- Αντιβαλλιστικά συστήματα
- Προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και ηλεκτρονικού πολέμου
- Υποβρύχια
- Μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας.
Πέραν τούτων, η Τουρκία προγραμματίζει το επόμενο διάστημα την κατασκευή δικών της πολεμικών αεροσκαφών της κλάσης TF-X και TF-2000.
Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI):
- Το μερίδιο της Τουρκίας στην παγκόσμια αγορά όπλων διπλασιάστηκε την ίδια περίοδο φτάνοντας στο 1,1% των παγκόσμιων εξαγωγών σε οπλικά συστήματα (Καταλαμβάνει τη 19η θέση παγκοσμίως στις εξαγωγές οπλικών συστημάτων).
- Η Ένωση Κατασκευαστών Αμυντικής και Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας της Τουρκίας (SASAD) αναφέρεται σε αύξηση της τάξης του 20% στα έσοδα από τον τομέα της αμυντικής και αεροδιαστημικής βιομηχανίας το 2022 συγκριτικά με το 2021. Σε πραγματικούς αριθμούς γίνεται λόγος για 12,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
- Οι πωλήσεις των UCAV, δηλαδή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Baykar TB2- παρουσίασαν το 2022 αύξηση της τάξης του 36% συγκριτικά με το 2021 (4,4 δισεκατομμύρια δολάρια).
Άραβες και Ευρωπαίοι σπόνσορες…
Οι καλύτεροι πελάτες της Τουρκίας στον τομέα των εξοπλισμών είναι το Κατάρ με 20%, τα Ην. Αραβικά Εμιράτα με 17% και το Ομάν με 13%. Στις 18 Ιουλίου, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία ύψους 3 δις δολαρίων με τη Σαουδική Αραβία για την προμήθεια των μη επανδρωμένων αεροσκαφών τύπου «Akinci», τα οποία μπορεί να μεταφέρουν πυραύλους αέρος-αέρος (stealth) με βεληνεκές 250 χιλιομέτρων. Εκτός της Σ. Αραβίας, κύριοι προμηθευτές υλικού και τεχνολογίας προς την Τουρκία από τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι η Ιταλία με 25% και η Ισπανία με 20%. Ακολουθεί η Ρωσία με 19%. Ταυτοχρόνως, η Άγκυρα έχει με τη Γερμανία πρόσθετους δεσμούς αλληλεξάρτησης της τάξης των 2,2 με 2,5 δις δολαρίων από τη συμφωνία του 2011 για την κατασκευή 6 υποβρυχίων τύπου «214» και πώλησης, καθώς και συμπαραγωγής των «Λέοπαρντ». Σε αυτές τις σχέσεις με την ΕΕ προστίθενται οι εμπορικές συναλλαγές αξίας 200 δις ευρώ και ο υψηλός βαθμός με τον οποίο είναι εκτεθειμένες οι γερμανικές και ισπανικές τράπεζες.
Πυρηνικό πρόγραμμα και ΝΑΤΟ
Η στρατιωτική ενίσχυση της Τουρκίας είναι συναφής με τη σημαντική γεωπολιτική της θέση, που ξεκινά από τα σύνορά της με τη Ρωσία και μέσω του Καυκάσου φτάνει στη Μέση Ανατολή, ενώ ταυτοχρόνως εκτείνεται από την άλλη πλευρά, από τη Μαύρη Θάλασσα, διά του Αιγαίου προς την Κύπρο, όπου σχηματίζεται μια τουρκική λίμνη από τη Μαρμαρίδα ώς την Αλεξανδρέττα, την οποία επιδιώκει να διευρύνει στο πλαίσιο της «Γαλάζιας Πατρίδας», η οποία συνιστά τμήμα της Νέας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι, δε, οι σχεδιασμοί αυτοί συνδεμένοι:
Πρώτο, με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας, η οποία μετά το Άκιουγιου επιδιώκει να φτιάξει νέους σταθμούς στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, ακόμη και στη Θράκη, με τον Ερντογάν να μην κρύβει τη φιλοδοξία του όπως η χώρα του αναδειχθεί και στρατιωτικά σε πυρηνική δύναμη, εξ ου και οι επαφές του με το Πακιστάν και την Κίνα, γεγονός που για ευνόητους λόγους ανησυχεί το Ισραήλ, και προφανώς θα έπρεπε να ανησυχεί Κύπρο και Ελλάδα. Διότι, μια τέτοια εξέλιξη, αλλάζει ριζικά τις σχέσεις τους με την Τουρκία.
Δεύτερο, με τον ενισχυμένο ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, λόγω του ότι αποτελεί το κεντρικό σημείο ανάσχεσης στη Μαύρη Θάλασσα έναντι της όποιας ρωσικής απειλής, η οποία εκπηγάζει από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ επηρεάζει τις σχέσεις της με την ΕΕ. Γιατί; Διότι, εκ των πραγμάτων, η Ευρώπη δεν έχει δικό της αυτόνομο σύστημα ασφάλειας, αλλά εξαρτώμενο από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία και κατ’ επέκτασιν την Άγκυρα.
Προτάσεις δράσης στην ΕΕ
Τα ανωτέρω συνδέονται εκ της φύσεώς τους με το Κυπριακό είτε στο επίπεδο της τουρκικής απειλής και των ισοζυγίων δυνάμεων ως εργαλείων επιβολής διχοτομικής λύσης είτε σε επίπεδο ΕΕ, όπου ο Πρόεδρος, μετά το αδιέξοδο της Νέας Υόρκης, στρέφει την προσοχή σε μια προσπάθεια να συνδέσει την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης και της Τουρκίας με το Κυπριακό. Όμως, όταν γίνονται τέτοιες συζητήσεις, λαμβάνονται υπόψη οι συντελεστές ισχύος και οι σχέσεις εξαρτήσεων και αλληλεξαρτήσεων μεταξύ Τουρκίας – ΕΕ από τη μια και Κύπρου, Ελλάδας και ΕΕ από την άλλη. Το πρώτο, λοιπόν, σκέλος είναι πώς προστατευόμαστε από την τουρκική απειλή; Το λογικότερο είναι η περίληψη στα επόμενα συμπεράσματα ότι το άρθρο 42, παρ. 7 των Συνθηκών καθορίζει πως, η επίθεση σε βάρος κράτους μέλους της ΕΕ από τρίτο κράτος υποχρεώνει τους εταίρους να το στηρίξουν στρατιωτικά. Αυτή είναι μια ελάχιστη μορφή αποτροπής. Εάν, δε, η Άγκυρα δεν έχει επιθετικές διαθέσεις, γιατί να ενοχληθεί; Πρόσθετα: Η Τουρκία: Α) Δεν μπορεί να προχωρήσει σε αναβάθμιση της τελωνειακής της ένωσης, εάν δεν προχωρήσει σε βήματα αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως η Αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 καθορίζει, που σημαίνει, εκτός των άλλων, την άρση του εμπάργκο, που επιβάλλει στην εισαγωγή κυπριακών προϊόντων στο έδαφός της επειδή δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και επί των πλοίων και των αεροσκαφών της. Β) Έναρξη αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο, αλλιώς θα πρέπει να επιβληθεί στρατιωτικό εμπάργκο στην πώληση υλικού και τεχνολογίας προς την Άγκυρα για την κατασκευή οπλικών συστημάτων εφόσον υπάρχει κατοχή. Επίσης, επανέναρξη συνομιλιών με την επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου: Α) Υπό καθεστώς ΟΗΕ. Β) Λειτουργία του λιμανιού υπό την αιγίδα της ΕΕ κατόπιν εξουσιοδότησης από το νόμιμο κράτος. Γ) Μερική άρση της αναστολής του κεκτημένου, όπως προβλέπεται από την Κυπριακή Δημοκρατία και όπως προβλέπει το πρωτόκολλο 10 και εφαρμογή του στην πόλη της Αμμοχώστου, για να γίνει μοντέλο συμβίωσης και συνεργασίας. Εάν η τουρκική πλευρά αρνηθεί, τότε θα πρέπει να εγερθεί θέμα για την όποια βοήθεια προς τα κατεχόμενα, διότι αυτή δεν δίδεται για την εμπέδωση της διχοτόμησης, αλλά για την ομαλή εφαρμογή του κεκτημένου και τη λύση, την οποία ο Ερσίν Τατάρ και η Τουρκία αρνούνται.
Λογική της αυτοδύναμης άμυνας
Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο, που αφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία. Στη λογική της «αυτοδύναμης και αυτόνομη άμυνας», το κράτος θα πρέπει: 1. Να προχωρήσει στη δημιουργία «Ινστιτούτου Άμυνας και Ανάπτυξης Εθνικής Φρουράς», για να μπορεί να συμμετέχει ενεργά σε πιο πολλά προγράμματα της ΕΕ. 2. Προσέλκυση ξένων εταιρειών αμυντικής βιομηχανίας στην Κύπρο, όπως της Σερβίας και του Ισραήλ, για την ανάπτυξη κοινών οπλικών συστημάτων με ευρωπαϊκή ταυτότητα, μετατρέποντας το κόστος των αμυντικών δαπανών σε επένδυση, κατά το μοντέλο της Τουρκίας. Και αυτό μπορεί να γίνει με την Ελλάδα. Διότι, ελάχιστη υποχρέωση ενός κράτους, που τελεί υπό κατοχή, είναι η παροχή ασφάλεια στους πολίτες του, γεγονός που είναι κατοχυρωμένο στο δικαίωμα της αυτοάμυνας, άρθρο 51 του Χάρτη των Ην. Εθνών. Εκείνο που χρειάζεται είναι όραμα και πολιτική βούληση, καθώς και στρατηγικό πλάνο. Επί του παρόντος, γιοκ…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
