Ο πόλεμος στη Γάζα φέρνει στην επιφάνεια τον ρόλο της Τουρκίας και του Ιράν, που είχαν εν ολίγοις υποτιμηθεί το προηγούμενο διάστημα ως απειλές του περιφερειακού και παγκόσμιου συστήματος. Ειδικώς ο Ερντογάν δημιούργησε ήδη έναν στρατό ανάλογο με εκείνο των μισθοφόρων της «Βάγκνερ» (Wagner) του Πούτιν. Έχει, μάλιστα, πολυεθνικό χαρακτήρα και είναι δομημένος με πολύ ευφυή τρόπο ως εταιρεία παροχής υπηρεσιών για αμυντικά θέματα και για εκπαίδευση παντός είδους. Φέρει την ονομασία SADAT (Διεθνής Εταιρεία Συμβούλων Άμυνας) και έχει επίσημα εγγραφεί ως τέτοια στις 28/2/2012. Έχει έδρα την Κωνσταντινούπολη και αρχηγός της είναι ο ισλαμιστής ταξίαρχος, Adnan Tavriverdi, ο οποίος, μάλιστα, έχει οργανώσει την Πολιτική Άμυνα στην κατεχόμενη Κύπρο.
Τα «λιοντάρια του Θεού»
Η εν λόγω εταιρεία παρέχει συμβουλές για αμυντικά θέματα και κύκλο εκπαίδευσης ειδικών μονάδων διάρκειας 6 με 16 εβδομάδων, που αφορά «πακέτα πολέμου» για χερσαίες, θαλάσσιες, εναέριες και διασυνοριακές δράσεις. Εκπαιδευτές είναι, μεταξύ άλλων, απόστρατοι αξιωματικοί του τουρκικού στρατού και άλλοι. H SADAT είναι αυτή, η οποία έχει εκπαιδεύσει τα λεγόμενα «Λιοντάρια του Θεού», με άλλα λόγια την «επαναστατική φρουρά» του Ερντογάν. Η εν λόγω εταιρεία ανή κει στο λεγόμενο «Βαθύ Κράτος» του Τούρκου Προέδρου και δρα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Εκτός από τα «Λιοντάρια του Θεού», η SADAT έχει αναλάβει την αλλαγή που έχει γίνει στη στρατιωτική σχολή της Τουρκίας, η οποία έχει μετεξελιχθεί σε Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας. Ποια είναι η διαφορά του σήμερα με το χθες; Η Στρατιωτική Σχολή της Τουρκίας ήταν για χρόνια χώρος παραγωγής Κεμαλιστικής Ιδεολογίας με δυτικόστροφη κατεύθυνση. Τώρα υπάρχει σαφής στροφή προς το Ισλάμ.
Το «Ισλαμικό ΝΑΤΟ»
Οι δράσεις αυτές είναι συναφείς με τη σχέση που διέπει τον Ερντογάν με τον ταξίαρχο Tavriverdi, ο οποίος το 2016, και δη μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, ήταν ένας από τους κύριους Συμβούλους του Τούρκου Προέδρου υπό την ιδιότητά του, εκτός των άλλων, ως Προέδρου ενός Κέντρου Στρατηγικής και Έρευνας. Αυτή η «Δεξαμενή Σκέψης» ήταν η συνέχεια ενός προηγούμενου Οργανισμού για θέματα Ασφάλειας, που έφερε την ονομασία «Υπερασπιστές της Δικαιοσύνης». Εκτός του ταξίαρχου Tavriverdi, που ήταν ο Πρόεδρος, συμμετείχαν άλλοι 632 αξιωματικοί. Το αξιοσημείωτο είναι το ιδεολογικό και στρατηγικό στίγμα του Tavriverdi. Στις 12 Δεκεμβρίου του 2017 η εφημερίδα Yeni Safac δημοσιεύει την πρόταση του ταξίαρχου Tavriverdi με την κωδική ονομασία «Εφικτή Στρατιωτική Επιχείρηση», για την εξαφάνιση του Ισραήλ από τον χάρτη σε 11 ημέρες! Αυτά λέγονταν και γράφονταν ενώ ήταν σε εξέλιξη οι εργασίες του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, με τον Tavriverdi να υποστηρίζει τη δημιουργία μιας Συμμαχίας, στη λογική ενός «Ισλαμικού ΝΑΤΟ».
Από την «Ασπίδα του Ευφράτη» στη Χαμάς
Εκτός από την ιδεολογία και τη θεωρία, ο ταξίαρχος Tavriverdi και η SADAT πέρασαν στην πράξη με την εκπαίδευση ανταρτών και δη μισθοφόρων Σύρων και άλλων που έλαβαν μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις, όπως ήταν η «Ασπίδα του Ευφράτη» το 2016, ο «Κλάδος Ελαίας» το 2018 και η «Πηγή Ειρήνης» το 2019. Οι μισθοφόροι και άλλοι έχουν πολυεθνικό χαρακτήρα. Η εκπαίδευση πραγματοποιείται σε χώρο της Διοίκησης Κέντρου Ειδικής Εκπαίδευσης του Τουρκικού Ναυτικού στον Μαρμαρά. Κάθε σειρά εκπαιδευμένων αριθμεί περί τους 300 με 400 άνδρες. Από αυτά τα οποία έχουν δει το φως της δημοσιότητας και με βάση μαρτυρίες, αλλά και διάφορα στοιχεία, που έχουν στην κατοχή τους ξένες Υπηρεσίες όπως των ΗΠΑ και του Ισραήλ, οι μισθοφόροι έχουν μηνιαίο εισόδημα της τάξης των 1.500 ώς 2.000 ευρώ. Η δράση και τα συμβόλαιά τους δεν περιορίζονται στη Συρία και στο Ιράκ, αλλά υπάρχουν στοιχεία για την παρουσία τους στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ειδικώς για τις αποστολές στη Λιβύη είχε γίνει δημόσια παραδοχή από τον Ταγίπ Ερντογάν στις 21 Φεβρουαρίου του 2020. Σε αυτά προστίθεται και κάτι άλλο: Το 2018, όταν οι Υπηρεσίες του Ισραήλ είχαν συνδέσει τις χρηματοδοτήσεις της Χαμάς με τη SADAT και την ΜΙΤ. Στρατιωτική και αμυντική παροχή υπηρεσιών δόθηκε από τη SADAT στην Αλβανία και τη Βοσνία Ερζεγοβίνη.
Το κεφάλι του φιδιού
Αυτή είναι η μια κεφαλή του φιδιού. Υπάρχει ακόμη μια. Αυτή του Ιράν, που εμπλέκεται στη Μέση Ανατολή διαθέτοντας βάσεις κυρίως στη Συρία και στον Λίβανο. Είναι πλέον πρόδηλη η συμμαχία της Άγκυρας με την Τεχεράνη. Η μεν δεύτερη κυριαρχεί στον Σιιτικό χώρο και η Τουρκία επιδίωκε να κυριαρχήσει στον Σουνιτικό. Το ερώτημα είναι εάν θα υπάρξει άμεση στρατιωτική εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο της Γάζας. Το λογικότερο είναι να προτιμήσει τον πόλεμο διά των αντιπροσώπων. Της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και της Υεμένης (Proxy War). Οι εκθέσεις του Υπουργείου των Εξωτερικών των ΗΠΑ χαρακτηρίζουν τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ ως τρομοκρατικές Οργανώσεις, που χρηματοδοτούνται από το Ιράν και από άλλους Μουσουλμάνους της διασποράς. Στην παρούσα φάση το Ιράν χρησιμοποιεί τις πληρεξούσιες δυνάμεις του στην περιοχή οδηγώντας το Ισραήλ σε έναν «πόλεμο κατατριβής» στη Γάζα. Το ερώτημα είναι πώς θα εξελιχθεί αυτή η σύγκρουση και αν θα εμπλακεί η Χεζμπολάχ ή εάν θα υπάρξουν επιθέσεις σε βάρος αμερικανικών στόχων στη Μέση Ανατολή και αλλού. Επί τούτων θα ήταν δυνατό να επισημανθούν τα εξής:
Πρώτο, οι ΗΠΑ έχουν δημόσια προειδοποιήσει προ ημερών ότι, εάν διενεργηθούν επιθέσεις σε βάρος αμερικανικών στόχων, θα υπάρξει άμεση ανταπόδοση. Δεύτερο, η Ρωσία ασκεί μεν κριτική στις ΗΠΑ για ό,τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, αλλά οι τελευταίες δηλώσεις του Προέδρου Πούτιν δεν δείχνουν πρόθεση άμεσης εμπλοκής καθότι η προσοχή της Μόσχας είναι στραμμένη στην Ουκρανία. Τρίτο, ούτε η Αίγυπτος ούτε η Σαουδική Αραβία ούτε η Ιορδανία έχουν πρόθεση εμπλοκής σε πόλεμο. Ταυτοχρόνως, είναι πρόδηλον ότι για τους δικούς τους λόγους δεν θα ήθελαν να γίνουν μέρος της κρίσης, παρά τη φραστική και ηθική στήριξη στους Παλαιστινίους.
Η στρατηγική του Ερντογάν
Αυτά -μεταξύ άλλων- είναι τα κενά, τα οποία επιδιώκει να εκμεταλλευτεί ο Ερντογάν, ο οποίος κατηγορεί το Ισραήλ για εισβολή, για εγκλήματα πολέμου και όλα τα συναφή, χωρίς να λαμβάνει απάντηση από την Ελλάδα και την Κύπρο. Ότι, δηλαδή, η τελευταία χώρα που έχει ηθικό δικαίωμα να μιλά είναι η Τουρκία, διότι έχει βιάσει και έχει σφάξει όχι μόνο στην Κύπρο, την οποία συνεχίζει να κρατά υπό κατοχή, αλλά και στη Συρία και στο Ιράκ. Ο μεγαλοϊδεατισμός του Τούρκου Προέδρου εκδηλώθηκε εκ νέου την περασμένη εβδομάδα, όταν αναφέρθηκε στην αυτοκρατορική του συνείδηση και στις χώρες, όπου δεν δίστασε να επέμβει η χώρα του για να φέρει, όπως ισχυρίστηκε, την ειρήνη. Προφανώς αυτήν των νεκροταφείων. Στην παρούσα δε φάση υπάρχει η αντίληψη ότι η Ερντογάν απομονώνεται. Και, όμως, τόσο ο ίδιος όσο και οι συνεργάτες του είναι καλοί γνώστες των διεθνών σχέσεων και των κανόνων ισχύος όπως εξελίσσονται γεωπολιτικά. Μπορεί μεν να στρέφεται κατά της ΕΕ και των ΗΠΑ, αλλά: 1) Στόχος του είναι να αναδειχθεί ηγέτης στο Ισλάμ, χωρίς να κόβει σχέσεις με τη Δύση, αφού υπάρχει άμεση σύνδεση με το ΝΑΤΟ και μέσω των ενταξιακών διαδικασιών με την ΕΕ, που παραμένουν όμως παγωμένες. 2. Η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μετά τις ΗΠΑ μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ και τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι, χωρίς το δικό του στρατό, το ΝΑΤΟ είναι αποδυναμωμένο και ότι χωρίς την Τουρκία δεν υπάρχει δυτική ανάσχεση στη Μαύρη Θάλασσα. Ως εκ τούτου, επί του παρόντος φαίνεται να ξέρει μέχρι πού τραβά το σχοινί για να μη σπάσει. Για να μην είναι το κόστος από την αιρετική πολιτική που ασκεί μεγαλύτερο από το όφελος. Συνεπώς, μπορεί να κατεβάζει η Δύση την προβοσκίδα της στον Ερντογάν λόγω της στάση του, αλλά ξέρει καλά ότι, χωρίς εναλλακτικό σύστημα ασφάλειας, ουδόλως μπορεί να ρίξει την Τουρκία στις αγκάλες της Μόσχας, με την οποία η Άγκυρα έχει ήδη αναπτύξει έντονο φλερτ. Βρίσκεται δε σε μιαν ad hoc συμμαχία συμφερόντων με το Ιράν, που ευνοείται από τη Μόσχα. Από τη δική του πλευρά, ο Τούρκος Πρόεδρος προκαλεί μεν αλλά δεν φαίνεται διατεθειμένος να τινάξει τη σχέση του με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ στον αέρα.
Το σύστημα εγγυήσεων στην Παλαιστίνη
Ποιο θα είναι το πρόβλημα του Ερντογάν, το οποίο διαβλέπει, και επιδίωξε να προλάβει; Η επόμενη μέρα στη Γάζα και το καθεστώς των Παλαιστινίων. Είχε εκφράσει τη θέση του όπως καταστεί εγγυήτρια δύναμη, που σημαίνει ακόμη και την αποστολή στρατού. Η θέση αυτή είναι συναφής: Α) Με την περίπτωση της Κύπρου και των προσπαθειών για την εξεύρεση κοινής βάσης για την επανέναρξη των συνομιλιών. Υπάρχει κανείς αφελής, που πιστεύει ότι, όταν η Τουρκία θέλει να στείλει στρατό στη Γάζα, θα καταργήσει τα εγγυητικά της δικαιώματα στην Κύπρο ή θα αποσύρει τον στρατό της; Β) Με την περίπτωση να σταλούν όντως στρατεύματα στη Γάζα, αλλά αυτά μάλλον θα είναι από τη Δύση με τη σύμφωνη γνώμη των αραβικών κρατών και του Ισραήλ για να υπάρξει ασφάλεια. Γ) Με τη γενικότερη σταθερότητα στην περιοχή, που σημαίνει τον τερματισμό της ιρανικής απειλής, η οποία εκδηλώνεται μέσω της Χεζμπολάχ. Πώς θα συμβεί αυτό; Μόνο εάν πραγματοποιηθεί ένας ανάλογος πόλεμος με αυτόν που διεξάγεται σε βάρος της Χαμάς. Κάτι τέτοιο σημαίνει την αναδόμηση του κράτους του Λιβάνου.
Το μεγαλύτερο ενδεχομένως λάθος που γίνεται στην Κύπρο και στην Ελλάδα είναι ότι υπάρχει μια τάση υποτίμησης ως προς τις ικανότητες του Ερντογάν. Και, όμως, αποδεικνύεται σκληρός παίκτης. Όπως και το Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι και δη οι άμαχοι είναι θύματα της ηγεσίας τους και κυρίως της Χαμάς, του Ιράν και της Τουρκίας. Όσο δε δι’ ημάς, ακόμη και αν την πατήσει ο Ερντογάν, δεν είναι βέβαιο εάν θα έχουμε όφελος… χωρίς σχέδιο Β΄.
Ο χάρτης αποτυπώνει τις Οργανώσεις που χρηματοδοτεί και ελέγχει το Ιράν εκτός των συνόρων του στη Μ. Ανατολή και πώς μπορεί να απειλεί το Ισραήλ ή/και να διαχέει την τρομοκρατία. Σημαντικός είναι και ο ρόλος της Τουρκίας με τη δράση της στη Συρία, στο Ιράκ και αλλού μέσω πολυεθνικής δύναμης μισθοφόρων, οι οποίοι εκπαιδεύονται από την εταιρεία SADAT, που αποτελεί πυλώνα του βαθέος κράτους του Ερντογάν και της οποίας η χάρη φτάνει ώς τη Γάζα και πέραν αυτής. Είναι σημαντικές οι βάσεις που διαθέτει η Τουρκία στο Κατάρ λόγω των στενών του Ορμούζ, καθώς και στο Σουδάν και στην Αιθιοπία. Τόσο το Ιράν όσο και η Υεμένη βρίσκονται σε στρατηγικά σημεία στα στενά του Ορμούζ και στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας. Η ελεύθερη ναυσιπλοΐα είναι μια υπόθεση, την οποία αναλαμβάνει το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ με τα αεροπλανοφόρα του.
Ο χάρτης αποτυπώνει τις Βάσεις που διαθέτουν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν στη Συρία και στον Λίβανο. Όταν αναφερόμαστε στο Ιράν εννοούμε τη Χεζμπολάχ, διά της οποίας η Τεχεράνη επιδίδεται σε «proxy war». Το Ισραήλ δεν βρίσκεται στο πουθενά…
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
Δείτε την ανάλυση του Δρος Γιάννου Χαραλαμπίδη στις «Τομές στα Γεγονότα» του Σίγμα:
