- ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ
Δεν ξέρω αν γνωρίζει κανείς πως η ρωσική κυβέρνηση μοιράζει χρήματα σε ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και σε διαχειριστές ιστοσελίδων και λογαριασμών στα κοινωνικά δίκτυα. Από τη μεγάλη επιρροή που έχει ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο κοινό και από την ευκολία με την οποία αναπαράγονται οι θέσεις και ισχυρισμοί της Μόσχας, θα μπορούσε κανείς να εικάσει ότι σεβαστά ποσά διοχετεύονται σε κάποιους για μεγάλο διάστημα.
Υπάρχουν στοιχεία και υποθέσεις που βγαίνουν στη δημοσιότητα, όπως μια έρευνα του FBI που αποκάλυπτε τις κινήσεις ενός πρώην στελέχους του αμερικανικού δικτύου Fox για την ίδρυση τηλεοπτικού δικτύου στην Ελλάδα για λογαριασμό Ρώσου ολιγάρχη το 2015. Στα κοινωνικά δίκτυα, είναι σύνηθες διαφορετικοί λογαριασμοί να αναπαράγουν τα επιχειρήματα της ρωσικής κυβέρνησης κι όταν φαίνονται απίστευτα. Ομως, η γενικότερη επιρροή της Ρωσίας ίσως να μην οφείλεται τόσο σε χρηματισμό όσο στην ιδιοσυγκρασία πολλών Ελλήνων, οι οποίοι επιλέγουν μια πραγματικότητα που θέλουν, αντί αυτής που βλέπουν μπροστά τους.
Θα μπορούσαμε να ανατρέξουμε στη μακρά ιστορία που συνδέει Ελληνες και Ρώσους, στην κοινή θρησκεία, στις ελπίδες που έτρεφε ο υπόδουλος ελληνισμός, στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και σε όσα διαδραματίστηκαν στους περιπετειώδεις τελευταίους δύο αιώνες, για να διαμορφώσουμε ένα απλοϊκό αφήγημα-εξήγηση για αυτή την «ιδιαίτερη σχέση». Η εικόνα, όμως, περιπλέκεται εάν ρίξουμε δύο ονόματα στο τραπέζι – Πούτιν και Γκορμπατσόφ. Εκεί φαίνεται ότι οι Ελληνες έχουν σαφή προτίμηση για τον ισχυρό άνδρα της Ρωσίας και επίδοξο αναστηλωτή της Σοβιετικής Ενωσης, έναντι του μεταρρυθμιστή που έσπασε τη δικτατορία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Σύμφωνα με έρευνα του οργανισμού Pew τον Ιούνιο του 2021, το 55% των ερωτηθέντων Ελλήνων έχουν εμπιστοσύνη στον Πούτιν να «πράξει το σωστό στη διεθνή σκηνή», μακράν μπροστά από άλλους Ευρωπαίους.
Οι Ιταλοί ακολουθούν με 36% και οι Γερμανοί με 27%. Ομως, σε έρευνα του Pew του 2017 (μεταξύ 18 χωρών που ήταν μέλη του πρώην Ανατολικού Μπλοκ ή που έχουν την Ορθοδοξία ως κυρίαρχη θρησκεία), μόλις το 25% των Ελλήνων απάντησε ότι ο Γκορμπατσόφ «έπαιξε θετικό ρόλο στην Ιστορία». Στην ίδια έρευνα, το 77% των Ελλήνων δήλωνε ότι η δημοκρατία είναι το προτιμότερο πολίτευμα, ενώ το 70% συμφωνούσε με την άποψη ότι «Μια ισχυρή Ρωσία είναι αναγκαία για να εξισορροπήσει την επιρροή της Δύσης». Με άλλα λόγια, οι Ελληνες εκτιμούν την ελευθερία που τους παρέχει η δημοκρατία αλλά για κάποιο λόγο θεωρούν ότι η Δύση, η οποία βασίζεται στη δημοκρατία και τη στηρίζει, χρειάζεται μια χώρα με αυταρχικό ηγέτη (τον Πούτιν, όχι τον Γκορμπατσόφ) ως αντίβαρο.
Ο ισχυρός άνδρας, λοιπόν, αρέσει στους Ελληνες. Ομως, αυτό ισχύει μόνο στις φαντασιώσεις μας ή στις πλάτες άλλων, καθώς δεν θα ανεχόμασταν τον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών που επιβάλλει ο Πούτιν στους Ρώσους και άλλους. Βεβαίως, επειδή οι οπαδοί του Βελόπουλου και του ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμη πιο ένθερμοι υποστηρικτές του Πούτιν απ’ ό,τι οι υπόλοιποι Ελληνες (71% και 63%, αντίστοιχα, σύμφωνα με την έρευνα του Pew το 2021), δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι κάποιοι δεν θα έβαζαν την ιδεολογία και ιδεοληψία τους πάνω από την ελευθερία μας. Πάντως, η «αδυναμία» για ισχυρούς άνδρες βασίζεται στην ψευδαίσθηση ότι μέσα στην «παντοδυναμία» τους αυτοί εξασφαλίζουν τα συμφέροντα των οπαδών και τιμωρούν κοινούς εχθρούς.
Η αυταπάτη μπλέκεται με τη μοχθηρία, στρεβλώνοντας την αντίληψη της πραγματικότητας και τη συνείδηση του οπαδού. Το ιστορικό υπόβαθρο, οι γεωπολιτικές θεωρίες περί εξισορρόπησης με τη Δύση, βρίσκονται σε δεύτερο πλάνο. Στη σχέση του οπαδού με τον ισχυρό άνδρα κυριαρχεί η επιδίωξη του προσωπικού συμφέροντος, είτε αυτό απαιτεί την υπακοή (να μη μας τιμωρήσει) είτε συμμετοχή στο ενδεχόμενο πλιάτσικο. Σε κάθε περίπτωση, ο θαυμασμός Ελλήνων για ηγέτες σαν τον Πούτιν δείχνει μια έχθρα προς το πολίτευμα και την κοινωνία που παρέχουν ελευθερίες και ευκαιρίες που ονειρεύονταν οι οραματιστές της Ελληνικής Επανάστασης.
Οι οπαδοί του Πούτιν δεν κατάγονται απ’ όσους έδεναν την τύχη τους με τον Ρώσο αυτοκράτορα και το Ρωσικό κόμμα, ούτε από τους αγωνιστές που κάποτε ήλπιζαν σε μια καλύτερη κοινωνία μέσα από τον Κομμουνισμό. Είναι άνθρωποι που έχουν πρόβλημα με το σήμερα. Ταυτίζονται με τον ισχυρό, όσο βάναυσος και αν είναι, για να καλύψουν την ανασφάλειά τους και να εκφράσουν τον φθόνο τους. Η «συμμαχία» με τον ισχυρό τους κάνει να πιστεύουν ότι ξεχωρίζουν από τους άλλους – βλέπουν πιο μακριά, ξεσκεπάζουν συνωμοσίες, επιδιώκουν την εύνοια του τιμωρού.
Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα πολλοί λογαριασμοί στα κοινωνικά δίκτυα που διοχέτευαν προπαγάνδα εναντίον του εμβολίου για την COVID-19, στράφηκαν στην αναπαραγωγή ρωσικής προπαγάνδας εναντίον της Ουκρανίας. Διεθνώς και στην Ελλάδα. Προχθές, ελληνικός ιστότοπος παρουσίασε «είδηση» από το μέτωπο του πολέμου βασισμένο σε αγγλόφωνο tweet ενός «χρήστη» (με ψευδώνυμο), ο οποίος όταν δεν ασχολείται με την Ουκρανία είναι αφιερωμένος στα κονβόι αντιεμβολιαστών φορτηγατζήδων στον Καναδά και στις ΗΠΑ. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι ο ιδιοκτήτης του ελληνικού μέσου πληρώνεται για να υπηρετεί τον Πούτιν. Χωρίς αποδείξεις δεν μπορούμε να το πούμε. Εξίσου λυπηρό, όμως, είναι ότι θα το έκανε και τζάμπα.
- Αναδημοσίευση από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
