- ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΡΑΤΑΡΑΚΗΣ*
Γνωρίζουμε ότι στο συντακτικό Αντικείμενο είναι το πρόσωπο ή το πράγμα που δέχεται την ενέργεια του ρήματος. Μόνο που το αντικείμενο για το οποίο θα προσπαθήσω να σας μιλήσω είναι ένας ηγέτης που έπαιξε κύριο ρόλο σε τραγικές στιγμές του έθνους μας. Αντικείμενο είναι ο τίτλος μιας μυθιστορηματικής βιογραφίας που έγραψε ο Φρέντυ Γερμανός, αφού ερεύνησε εξαντλητικά όλα τα στοιχεία που υπήρχαν στη διάθεσή του. Δεν πρόλαβε να το εκδώσει και με επιμέλεια και φροντίδα το εξέδωσε η κόρη του Ναταλία Γερμανού από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ και με συγκινητικό τρόπο προλογίζει το βιβλίο.
Ο Φρέντυ Γερμανός υπήρξε πρότυπο δημοσιογράφου και τα χρονογραφήματά του ήταν υποδειγματικά. Επίσης οι τηλεοπτικές του εκπομπές αποτελούν ακόμα κορυφαίες δημιουργίες και ιστορικά ντοκουμέντα. Είναι κρίμα που σήμερα στα πολυπληθή κανάλια και με τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, αντίστοιχους υπεύθυνους και αφοσιωμένους επαγγελματίες δεν έχουμε. Χαρακτηριστικά η Ναταλία Γερμανού γράφει στον πρόλογό της «Λένε ότι οι άνθρωποι που φεύγουν από κοντά μας πεθαίνουν μόνο όταν τους ξεχνάς. Αν είναι έτσι, νιώθω πολύ τυχερή που ο πατέρας μου θα είναι πάντα ζωντανός».
Γιατί ο Φρέντυ Γερμανός επέλεξε να γράψει ένα από τα καλύτερα βιβλία του με ήρωα τον Νίκο Ζαχαριάδη, δεν θα το μάθουμε ποτέ. Έμμεσα προκύπτει ότι θέλησε να ζωντανέψει μια στιγμή της νεότερης ιστορίας μας με τραγικές συνέπειες, που αμαύρωσε τον αντιστασιακό αγώνα εναντίον των Γερμανών κατακτητών και να αποκαλύψει πού οδηγεί η προσωπολατρία και ο κάθε μορφής δογματισμός στην καθημερινή μας ζωή, αλλά ιδιαίτερα στην πολιτική. Τότε που πολλοί πίστευαν ότι κρατούν το κλειδί του Παραδείσου και άφησαν στο δρόμο τους εκατομμύρια πτώματα που αρκετοί σήμερα ξεχνούν.
Στο ιστορικό μυθιστόρημα ο συγγραφέας ηρωοποιεί τα πρόσωπα και τα γεγονότα αναφέρονται μόνο για να φωτιστούν οι καταστάσεις και ο τρόπος που εκείνα συμπλέκονται.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης ξεκίνησε από μια ταπεινή οικογένεια. Δεν ήθελε να σπουδάσει, αλλά εργάστηκε σκληρά σε δύσκολες συνθήκες. Νωρίς επηρεάστηκε από τις κομμουνιστικές ιδέες, οργανώθηκε στο κόμμα και εκπαιδεύτηκε έχοντας πάντα ως όνειρό του να γίνει ηγέτης.
Μια εκπαιδεύτριά του λοχαγός θαυμάζει τον ωραίο Έλληνα, συνευρίσκεται μαζί του και σε κρίσιμες στιγμές τον προωθεί, ώστε να επιλεγεί από το Κρεμλίνο ως γραμματέας του κόμματος. Λειτουργεί πάντα αόρατη, αλλά η τραγωδία μετά τον εμφύλιο τον περιμένει. Καθαιρείται, διαγράφεται από το κόμμα και εξορίζεται στα βάθη της Σιβηρίας.
Εκεί οι φρουροί του στις αναφορές τους τον ονομάζουν «αντικείμενο» και περιγράφουν λεπτομέρειες από την καθημερινή του ζωή. Με αγωνία ζητά να απολογηθεί και να επιστρέψει στην Ελλάδα, αλλά κανείς δεν του απαντά. Την διαγραφή του συνυπογράφει η δεύτερη γυναίκα του και μεγάλος του έρωτας, από την οποία είχε πάρει συνέντευξη ο Φρέντυ Γερμανός. Εκείνη φυσικά προσπαθεί να δικαιολογήσει τη στάση της και περιγράφει με ρομαντική διάθεση τη σχέση τους στο Γράμμο.
Η αφήγηση αρχίζει με την τελευταία νύχτα του Ζαχαριάδη πριν την αυτοκτονία του ακριβώς την ημέρα των γενεθλίων του.
Αποκαλυπτικός είναι ο συγγραφέας στις διαδικασίες, στη σκληρότητα των σχέσεων, στην ευκολία με την οποία στιγματίζονταν κάποια πρόσωπα που τολμούσαν να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις του κόμματος που προσωποποιούσε ο Στάλιν.
Η διαφθορά είναι ήπια λέξη για πολλές περιπτώσεις. Δείχνεται όμως με αφηγηματική δεξιοτεχνία μια εποχή σκληρή που αν δεν ερμηνεύσουμε καθαρά και δεν κατανοήσουμε τους μηχανισμούς της, είναι εύκολο να ξαναζήσουμε. Ιδιαίτερα το κεφάλαιο όπου περιγράφεται πώς αποφασίστηκε από τον Ζαχαριάδη η αποχή του 1946 και ο εμφύλιος παρά την αντίθετη άποψη των συντρόφων του και του απεσταλμένου από τη Μόσχα.
Το βιβλίο μού χάρισε ένα διαλεχτός φίλος, ο Κρίτων Διαλυνάς, και θα κλείσω με την αφιέρωσή του, γιατί η καθαρή του κρίση και η οξύτητα της σκέψης του αποδίδει την ουσία του έργου. «Παρά τη σχετική εξιδανίκευση από τον Φρέντυ Γερμανό του «Αντικειμένου» νομίζω ότι το παρόν βιβλίο έχει αρκετό ενδιαφέρον.
Κυρίως, λόγω του κορυφαίου ρόλου που είχε ο Ζαχαριάδης στην διαμόρφωση της ιστορίας της Ελλάδας (με όλα τα δυσάρεστα και καταστροφικά αποτελέσματα) από το 1924 (που πρωτοήρθε στην Ελλάδα) έως το 1956 (που καθαιρέθηκε από το ΚΚΣΕ). Επίσης λόγω της σκιαγράφησης της εποχής του, των επικρατουσών συνθηκών, των εξιστορουμένων άγνωστων γενικά στοιχείων προσώπων που είχαν συμπράξει μαζί του και φυσικά λόγω των ιστορικών ντοκουμέντων».
* Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόγογος
