Οι Τούρκοι προελαύνουν στη «νεκρή ζώνη» και ας υποσχόταν η Κυβέρνηση ότι μετά την κρίση στην Πύλα υπήρχε «συναντίληψη» με την τουρκική πλευρά, και δη με τις κατοχικές «αρχές» και τα Ην. Έθνη, για την αποκατάσταση του παραβιασθέντος από τους Αττίλες καθεστώτος. Το θέμα είναι πολύ πιο περίπλοκο και οξύ απ’ ό,τι φαίνεται. Και ισχύει κάτι τέτοιο, διότι σχετίζεται με ζητήματα ασφάλειας και μάλιστα σε κατοικημένες περιοχές από τον Άγιο Δομέτιο ώς τη Δερύνεια, ενώ ταυτοχρόνως εγείρονται θέματα κυριαρχίας και εδαφικής επέκτασης της κατοχής. Αυτά τα οποία συμβαίνουν σήμερα δεν προέκυψαν εν μιά νυκτί, αλλά επί σειρά ετών και συνεχών υποχωρήσεων των κυπριακών Κυβερνήσεων, που έκρυβαν την τουρκική επιθετική πρακτική κάτω από χαλί, για να μη χαλάσει το κλίμα με την άλλη πλευρά λόγω των ψευδαισθήσεων πως με τον εξευμενισμό ήμασταν κοντά στη λύση.
Πού το πάνε οι Τούρκοι με τις προκλήσεις τους
Πώς παίζεται διπλωματικό παιχνίδι αναγνώρισης
Ποιες οι ευθύνες του ΟΗΕ και της Κυβέρνησης
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Η τουρκική πλευρά δεν θεωρεί ότι η «νεκρή ζώνη» ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά ότι μεγάλο τμήμα της εμπίπτει στη λεγόμενη «κυριαρχία» του ψευδοκράτους. Το ζήτημα αυτά συνδέεται:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’: Διπλωματικό, νομικό, εδαφικό
- Με τις συνομιλίες και το εδαφικό. Διότι είναι συναφή θέματα με το ποσοστό επιστροφής εδάφους και τον υπολογισμό του επί του συνόλου σε περίπτωση λύσης. Ως εκ τούτου, όσο περισσότερο έδαφος «νεκρής ζώνης» κατέχουν οι Τούρκοι, τόσο λιγότερο έδαφος θα επιστρέψουν.
- Με την αναγνώριση ή την αποδοχή του ψευδοκράτους ως χωριστής οντότητας στην αρχή του «acknowledgment» (προηγούμενο στάδιο πλήρους αναγνώρισης). Πρόκειται για αντίληψη της εν δυνάμει λύσης, που σημαίνει ότι: Εφόσον ο βορράς θα είναι στη βάση μιας ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας εσαεί τουρκικός, θα πρέπει να γίνουν κινήσεις αμοιβαίας αποδοχής και τελικής αναγνώρισης του ενός από τον άλλο. Μπορεί μεν η Κυπριακή Δημοκρατία να αναγνωρίζεται διεθνώς, αλλά όχι από την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους. Αυτή είναι η λογική των πραγματικοτήτων του Ερντογάν. Αυτή η πολιτική και νομική προσέγγιση σχετίζεται με την αξίωση των κατοχικών «αρχών» για την υπογραφή χωριστής συμφωνίας με τα Ην. Έθνη για να καταργήσουν το ψήφισμα 186 του ’64 ,επί τη βάσει του οποίου αναγνωρίστηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1964, ως μόνη νόμιμη Αρχή με την οποία τα Ην. Έθνη καθορίζουν τους όρους εντολής της Ειρηνευτικής Δύναμης στο νησί. Άρα, μέσω της «νεκρής ζώνης», η τουρκική πλευρά: Α) Κατακτά νέα εδάφη στη γραμμή αντιπαράταξης. Β) Επιδιώκει την κατάργηση θεμελιώδους ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας, του 186, για να απο-αναγνωριστεί η Κυπριακή Δημοκρατία και να γίνει αποδεκτό ή ακόμη και να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος και, ως εκ τούτου, η βάση λύσης του προβλήματος να μετακινηθεί επισήμως στην πρακτική των δύο κρατών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’: Ασφάλεια, στρατηγικός σχεδιασμός
Τι συνέβη, τελικά, στην Πύλα; Η συναντίληψη στην οποία αναφέρθηκε η Κυβέρνηση και το γεγονός ότι είχε διευθετηθεί το θέμα της «νεκρής ζώνης» συνδέθηκαν με τον διορισμό απεσταλμένου για τη διερεύνηση του εδάφους και το καλό κλίμα, καθώς και τις συνθήκες εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών. Τελικώς, η συναντίληψη έγκειται στο ότι δεν υπήρχε κοινή αντίληψη. Στην Πύλα η διαδικασία και η προσπάθεια ναυάγησε διότι η Κυβέρνηση και τα Ην. Έθνη, αντί να σταθούν επί της γραμμής Αττίλα, όπως καθορίστηκε μετά το πέρας του Δεύτερου Αττίλα, αποδέχθηκαν προηγούμενες τουρκικές θέσεις. Και η τουρκική πλευρά επέμεινε στις νέες δικές της προωθημένες, με τις οποίες θεωρεί ότι η μισή τουλάχιστον Πύλα είναι κάτω από την «κυριαρχία» του ψευδοκράτους. Και πώς ενήργησαν τα Ην. Έθνη και δη ο Κόλιν Στιούαρτ; Υπέγραψε μια συμφωνία με την Κυβέρνηση, όπως βόλευε και τους δύο, και μια άλλη… χωρίς υπογραφή με την τουρκική πλευρά, όπως επίσης βόλευε και τους δύο. Οι δύο όμως συμφωνίες, η μία με υπογραφή και η άλλη Κυρίων, δεν ήταν στην ίδια αντίληψη. Τελικώς, τι έκανε ο Στιούαρτ; Έδωσε μια συμφωνία στην Κυβέρνηση, την οποία κρατά στο χαρτί και επέτρεψε στην τουρκική πλευρά να προεκτείνει την κατοχή! Χαρτί νομικό, ο ένας. Συμφωνία Κυρίων με νομική βάση και κτήση παράνομου εδάφους, ο άλλος. Επί τούτων επισημαίνονται τα εξής:
- Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εμπιστεύτηκε τα Ην. Έθνη και τις κατοχικές «αρχές» για μια συμφωνία στη «νεκρή ζώνη» και δεν καρποφόρησε η προσπάθειά του. Με ποια λογική θα υπάρξει εμπιστοσύνη στα επόμενα βήματα, όταν σε κάθε κίνηση -το ίδιο συνέβη και στην Πύλα- η τουρκική πλευρά θέλει την κατάργηση του ψηφίσματος 186 του Σ. Ασφαλείας και χωριστή συμφωνία για τη δράση της Ειρηνευτικής Δύναμης στα κατεχόμενα, διότι εκεί, κατά τον ισχυρισμό των Αττίλων, υπάρχουν χωριστές «Αρχές» και «κράτος»; Πώς να εμπιστευτεί τα Ην. Έθνη;
- Ο ευρύτερος στρατηγικός σχεδιασμός των Τούρκων είναι να περάσουν τα άρματα μάχης από την Πύλα και: α) Να φτάσουν στον αυτοκινητόδρομο και να αποκόψουν την περιοχή των Κοκκινοχωριών από τη Λάρνακα. Β) Να προχωρήσουν μέσω Άρσους, Πύλας και Ορόκλινης στη Λάρνακα με σκοπό να καταλάβουν ζωτικούς στρατηγικούς χώρους, όπως το λιμάνι και το αεροδρόμιο, και τον δρόμο προς Λεμεσό, αλλά και προς Λευκωσία μέσω Κόσιης με προέλαση από την περιοχή της Αθηένου.
Με άλλα λόγια, στόχος είναι η δημιουργία συνθηκών παράλυσης. Και αυτή η παράλυση αποτυπώνεται και στη βελτίωση πολεμικών έργων, που στην ουσία είναι επιθετικά, ενώ οι τομές αρμάτων και οι τάφροι στη Δερύνεια έχουν αμυντικό και ταυτοχρόνως επιθετικό χαρακτήρα σε περίπτωση κρίσης. Στέλνουν το μήνυμα ότι αφενός έχουν «κράτος» και αφετέρου μπορούν να αμυνθούν και ότι δεν μπορεί να μας περάσει από το μυαλό πως μπορούμε να προχωρήσουμε προς την κατεχόμενη Αμμόχωστο, αλλά και κάτι άλλο: Ανά πάσα στιγμή έχουν την πολιτική βούληση και δύνανται να προελάσουν. Σκοτώνουν την ελπίδα. Και τις συνομιλίες για λύση, αφού το μήνυμα είναι σαφές: Θα διεξαχθούν διά της σκιάς της τουρκικής ισχύος. Υπάρχουν, βεβαίως, και δυο άλλα σημεία περί του θέματος της Αμμοχώστου. Το πρώτο είναι η χρήση του λιμανιού για στρατιωτικούς, με άλλα λόγια για ναυτικούς πολεμικούς σκοπούς, και το δεύτερο είναι οι υποδομές εντός της περίκλειστης πόλης, η οποία τελικώς ουδόλως είναι αποστρατιωτικοποιημένη, αλλά ορμητήριο! Στρατηγικά, λοιπόν, είναι πρόδηλον ότι μέσω Πύλας και Δερύνειας εγκλωβίζεται και τελειώνει, σε περίπτωση κρίσης, η ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου.
Άγιος Δομέτιος, Δένεια, Τρόοδος
Στον Άγιο Δομέτιο, και προηγουμένως στη Δένεια, τα πράγματα είναι εξίσου άσχημα. Στον Άγιο Δομέτιο, το πρόβλημα δεν ήταν η θερμική κάμερα στο σπίτι της Μαρίας, αλλά η παράνομη επέκταση της κατοχής με την ανοχή του ΟΗΕ και με την Κυβέρνηση να σηκώνει τα χέρια ψηλά. Οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις φτάνουν στις κατοικημένες περιοχές σε απόσταση 30 μέτρων και στην κεντρική οδική αρτηρία της λεωφόρου Δημοκρατίας, κοντά στο οδόφραγμα. Έτσι, κρατούν ήδη πληθυσμούς κάτω από καθεστώς ομηρείας και δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες προέλασης, εάν και όταν το θελήσουν, αν μάλιστα λάβει κάποιος υπόψη ότι οι σκοπιές της Εθνικής Φρουράς έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο, λόγω της μείωσης της θητείας και της αδυναμίας άλλων επιλογών για την κάλυψη του κενού. Οι δε συνθήκες ανασφάλειας είναι συναφείς με το χαμηλό ηθικό και τον πανικό σε περίπτωση κρίσης, καθώς και με τις προϋποθέσεις παράδοσης. Το επεισόδιο στο σπίτι της Μαρίας και η όποια προέλαση σχετίζονται με την ενίσχυση των τουρκικών θέσεων σε άλλα σημεία της «νεκρής ζώνης», στον κυκλοφοριακό κόμβο Κολοκασίδη και με τη Δένεια. Έχουν δε απώτερο στόχο την αποκοπή των οδικών δικτύων της Λευκωσίας και τον εγκλωβισμό του κέντρου, που συνδυάζεται με πολεμικές δραστηριότητες στην περιοχή της Τύμπου και στη Δένεια για την αποκοπή της λεωφόρου προς Τρόοδος και τον εγκλωβισμό της πρωτεύουσας και του πληθυσμού, ο οποίος δεν έχει προετοιμαστεί για την αντιμετώπιση τέτοιων συνθηκών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’: Τα μηνύματα
Όσα συμβαίνουν στη «νεκρή ζώνη» είναι ο καθρέφτης των τουρκικών προθέσεων ενόψει της άφιξης στην Κύπρο, το 2024, της νέας απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ για εξεύρεση κοινού εδάφους, δηλαδή, βάσης για την επανέναρξη των συνομιλιών. Ερώτημα: Τα ψηφίσματα των Ην. Εθνών δεν είναι η κοινή βάση; Εάν δεν είναι, τότε ποια μπορεί να είναι η βάση; Μια μέση τιμή μεταξύ των δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών με πολιτική ισότητα και των δύο κρατών με κυριαρχική ισότητα; Ποια είναι, λοιπόν, τα μηνύματα από τη «νεκρή ζώνη»;
Πρώτο, η τουρκική πλευρά δεν υποχωρεί. Δημιουργεί νέα τετελεσμένα και προχωρεί κερδίζοντας διά της σκιάς της ισχύος της. Δεύτερο, δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο μερών και δη μεταξύ των δύο ηγετών. Αυτό διεφάνη και στην Πύλα. Όπως δεν υπάρχει επαρκής αξιοπιστία από πλευράς των Ην. Εθνών. Τόσο στην Κύπρο, διότι ουδέν πράττουν στο πλαίσιο των εντολών τους για την αποκατάσταση του παραβιασθέντος από τους Τούρκους status quo στη γραμμή αντιπαράταξης, όσο και διεθνώς, όπου ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έχει χάσει την αξιοπιστία του, στις κρίσεις της Ουκρανίας και της Γάζας. Το δε Σ. Ασφαλείας είναι παραλυμένο. Όταν λαμβάνει αποφάσεις, αυτές εξυπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων και μετά το δίκαιο. Ας τεθεί το θέμα αυτό με τον εξής τρόπο: Το δίκαιο μπορεί να εφαρμοστεί όταν συμπίπτει με την εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων των ηγεμόνων και με την ισχύ. Τρίτο, η Κυβέρνηση αδυνατεί να παρέχει στους πολίτες της το ελάχιστο. Δηλαδή, συνθήκες ασφάλειας. Υπό αυτές τις συνθήκες, πώς μπορεί να επαναρχίσουν συνομιλίες; Εκτός και αν θα συμβεί και με την απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ ό,τι και στην Πύλα. Η αρχική ικανοποίηση και συναντίληψη αποδείχθηκε άλλη μια επικοινωνιακή ψευδαίσθηση και άλλο ένα μπούμερανγκ…
Χάρτης της Πύλας, που αποτυπώνει πώς έχουν προελάσει οι Τούρκοι μετά το 1974 και πώς έχουν επεκτείνει την κατοχή εδαφών μετά τις 26/9/2023. Περιοχή επέκτασης της κατοχής 6,124 τετρ. χλμ. Αυτά συμβαίνουν με την ανοχή των Ην. Εθνών και την αδυναμία αποτελεσματικών δράσεων από την Κυβέρνηση, η οποία έμεινε εκτεθειμένη, διότι πανηγύριζε ότι είχε λύσει το πρόβλημα.
Η παραβίαση της «νεκρής ζώνης» και δη στο σπίτι της Μαρίας κρατεί από το 2004, όταν είχαν τεθεί η σημαία της Τουρκίας και του ψευδοκράτους. Είναι πρόδηλη η πρόθεση των Τούρκων και εμφανής στον χάρτη η προώθησή τους σε περίπτωση κρίσης επί της λεωφόρου Δημοκρατίας και ο έλεγχος ζωτικών οδικών δικτύων για να εγκλωβίσουν πληθυσμούς και να περικυκλώσουν τη Λευκωσία. Ο σχεδιασμός είναι ευρύτερος. Επί του παρόντος ενισχύουν το καθεστώς ανασφάλειας στους κατοίκους, με την Εθνική Φρουρά να είναι αποδυναμωμένη λόγω των συνεχών λαθών στα θέματα της αναδιάρθρωσής της και του τρόπου λειτουργίας της. Στα υψώματα που δεσπόζουν της περιοχής, όπως το 182, υπάρχουν ορύγματα συγκοινωνίας θέσεων μάχης. Οι θερμικές κάμερες ήταν η κορυφή του παγόβουνου, ενός προβλήματος στη «νεκρή ζώνη», που χειροτερεύει και σχετίζεται με την τουρκική αντίληψη περί χωριστής κυριαρχίας και με κάτι άλλο: Η «νεκρή ζώνη» δεν ανήκει στο νόμιμο κράτος.
Ο χάρτης αυτός αποτυπώνει πώς έχει συντελεστεί η σταδιακή προέλαση των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων από το 1978 (κόκκινο και άσπρο χρώμα), καθώς και ότι δεν υπάρχει πρόθεση επιστροφής της κλειστής πόλης της Αμμοχώστου, η οποία είναι επιθετικό ορμητήριο σε περίπτωση κρίσης. Με πράσινο οδοντωτό χρώμα καταγράφονται οι αντιαρματικές τάφροι τόσο στην περιοχή της Δερύνειας αλλά και στην κλειστή πόλη της Αμμοχώστου. Με συνδεδεμένες πράσινες κουκίδες είναι τα ορύγματα συγκοινωνίας μάχης, με κόκκινο τρίγωνο τα φυλάκια και με κόκκινες κουκίδες οι θέσεις καλύψεως τεθωρακισμένων μάχης. Πρόκειται για περιοχή αστακό! Αλλά και δύναμη επίθεσης προς τις ελεύθερες περιοχές.
*Δρ των Διεθνών Σχέσεων
